نظام آموزشی کانادا
وظیفه رسیدگی به نظام آموزشی در کشور کانادا کاملا در حوزه اختیارات ایالات و قلمروهای کشور قرار دارد. از این‌رو نظام آموزشی فدرالی در این کشور دیده نمی‌شود. نوعی تعهد ملی نسبت به حوزه آموزش در کانادا وجود دارد. همچنین آموزش پایه برای کلیه شهروندان کانادایی آزاد و رایگان می‌باشد.
نظام آموزشی کانادا در ایالت‌های مختلف آن متفاوت است. در اغلب کشورها سال چهارم دبیرستان آخرین سال تحصیلی مقطع متوسطه می‌باشد. اما طبق نظام آموزشی کشور کانادا و قوانین خاص هر استان، پایان مقطع متوسطه در برخی ایالت‌ها سال یازدهم و در برخی دیگر سال سیزدهم است. البته این تفاوت آموزشی در هر استان می‌تواند براساس علایق دولت‌های استانی هم تعیین شود.
در حوزه آموزش عالی، موسسات به دو دسته «کالج‌های ایالتی» و «دانشگاه‌ها» تقسیم می‌شوند. آموزش عالی این کشور از طریق موسسات آموزش عالی تحت عناوین ذیل به دانشجویان ارائه می‌گردد:
- دانشگاه‌های ایالتی
- دانشکده‌های ایالتی
- کالج‌های ایالتی
- کالج‌های کاربردی
- موسسات غیررسمی فنی‌وحرفه‌ای
در نظام آموزشی کانادا اغلب دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور به صورت کلی از «بودجه ملی» تأمین می‌شوند. این موضوع باعث می‌شود تا افراد خارجی نیز با پرداخت یک شهریه متوسط و معقول از دوره‌های آموزش عالی پیشرفته برخوردار شوند. در دانشگاه‌های کانادا دوره‌های آموزشی متنوع به همراه مدارک علمی ازجمله کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکتری و گواهینامه فنی‌وحرفه‌ای به دانشجویان تقدیم می‌گردد.
در این نظام سعی بر این است که دانش‌آموزان به روش‌های مختلف در مدارس دولتی تحصیل کنند. به همین دلیل در برخی موارد طبق نیاز دانش‌آموزان برنامه‌های آموزشی جداگانه‌ای پیش‌بینی شده و یا برنامه‌های عادی آموزشی به کار گرفته می‌شوند. به طرح اول «سیستم جداسازی» و به طرح دوم «سیستم تلفیق» گفته می‌شود.
تعیین اعتبار دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی
در نظام آموزشی کانادا روش تعیین اعتبار مراکز آموزش عالی مشابه سیستم اجرایی ایالات متحده آمریکاست. در اواخر قرن نوزدهم، آمریکا با رشد سریع موسسات آموزشی و کمبود امکانات اولیه روبه‌رو شد. به همین دلیل دولت اقدام به شناسایی استانداردهای متمرکز و اعمال راندمان‌های مناسب در حوزه آموزش عالی کرد.
اما برای کانادا اجرای این شرایط مستلزم عدم تمایل موسسات به پیروی از این شرایط بود. طبیعتا مداخلات حکومتی در چنین موقعیتی غیرقابل اجتناب است. به همین‌خاطر اغلب موسسات گام‌هایی در جهت توسعه فرایند ارزیابی کیفی برداشتند. در ادامه با این گام‌ها آشنا خواهیم شد.
1. فرایند اعتباربخشی
اعتباربخشی موسسات آموزش عالی به دو صورت است:
- پیگیری موضوعات و مسائل مربوطه توسط گروه ارزیاب و بازدیدکننده
- اجرای گفتگوی نهایی توسط هیئت‌های همتا با استفاده از استانداردهای موجود
لازم به ذکر است که اعتباربخشی عمومی کانادا توسط هیئت‌های منطقه‌ای هدایت شده و در نهایت از سوی موسسات آموزش عالی مورد نظارت و ارزیابی قرار می‌گیرد. البته اعتباربخشی اختصاصی توسط هیئت نظارت حرفه‌ای در سطح ملی انجام می‌شود.
2. فرایند درون‌نهادی و بررسی منظم طرح‌های آموزشی
اهداف این فرایند به شرح زیر است:
- ارزیابی کیفی برنامه‌های آموزشی در تصمیم‌گیری‌های نهایی
- تهیه راهنمای منابع و اطلاعات آموزشی در موسسات، مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها
در کشور کانادا روش‌های ارزیابی کیفی آموزش عالی تاحدودی متفاوت است. مثلا فقط از دو ابزار اعتباربخشی آمریکا در این کشور استفاده می‌شود. این دو ابزار همان ارزیابی و بازدید از مراکز آموزشی توسط همتایان هستند. کمیسیون کالج‌های ایالت آلاباما در خصوص تاثیر اعتبارسنجی و خودمحوری موسسات آموزشی اعلام‌کرد:
تاثیر اعتباربخشی و خودتنظیمی به پذیرش مسئولیت‌های خاصِ موسسات وابسته است. این امر به مندرجات نهایی موسسات و تعهدات آنان نسبت به فرایند اعتباربخشی مربوط می‌شود. در این فرایند هر عضو موسسه یک مسئولیت را به‌عهده می‌گیرد. این مسئولیت در جهت مشارکت و پذیرش صادقانه‌ی نتیجه‌ی ارزیابیِ موسسات آموزشی‌ست.
برای به ثمر رساندن این طرح، مطالعه فردی و ارزشیابی همتا اهمیت بسیاری دارد. علاوه بر این٬ موسسات نیز باید در فعالیت‌ها و تصمیمات کمیسیون شریک باشند. فعالیت‌های برنامه‌ریزی‌شده باید از خط‌مشی‌ها، روش‌ها و راهنمای کمیسیون کالج‌ها تبعیت نموده و منطبق با معیار آنها حرکت کنند.
دانشکده‌های ایالتی
دانشکده‌های ایالتی در نظام آموزشی کانادا، مانند دیگر کشورها، به‌عنوان بخشی از سیستم دانشگاهی تلقی می‌شوند. آنها علاوه‌بر برگزاری دوره‌های آکادمیک، باید به ارائه علوم کاربردی هم بپردازند. از مهم‌ترین خصوصیات دانشکده‌های ایالتی در کشور کانادا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ارائه خدمات حمایتی دانشجویی
- برگزاری کلاس‌های کم‌تراکم
- تأسیس محیط‌های آموزشی مناسب
همچنین این دانشکده‌ها به ارائه دوره‌های تحصیلی مرکب و انتقالی نیز می‌پردازند.
کالج‌های ایالتی
کالج‌های ایالتی کانادا متشکل است از:
- دوره‌های آموزشی کاملاً تخصصی
- کلاس‌های کم‌تراکم
- واحدهای آموزش عملی
- فضای آزمایشگاهی بزرگ
- سبک آموزشی کاملاً متعادل
از دیگر ویژگی‌های منحصربفرد این کالج‌ها می‌توان به برخورداری دانشجویان از امکانات آموزشی، همزمان با فعالیت در بازار کار اشاره‌کرد. بدین‌ترتیب آنها می‌توانند همزمان با تحصیل در این کالج‌ها، در بازار کار نیز مشغول بوده و کسب درآمد کنند.
در واقع نظام آموزشی کشور ایجاب می‌کند که مقاطع آموزشی اغلب موسسات و کالج‌های این کشور کارمحور باشند. از این رو٬ موسسات ذکرشده تنها به نیازهای آموزشی حوزه صنایع، تجارت و خدمات ملی پاسخ می‌دهند. این موسسات به اعطای گواهینامه پایان‌دوره به فارغ‌التحصیلان اکتفا کرده و حق صدور مدارک تحصیلی برای دانشجویان را ندارند.